Het tactisch gat overbruggen in gebiedsontwikkeling is een mooie reis

Door: Hilco van der Wal

Met onze vers opgerichte coöperatie Entwerk Gebiedsontwikkeling hielden we op 2 oktober een kennisbijeenkomst over het ‘tactisch gat’. Hoe kantel je van visie naar uitvoering in gebiedsontwikkeling? Inhoudelijk een thema waar ik me helemaal in thuis voel, omdat ik een drive heb om de lange termijn ambities te verbinden aan concrete acties van vandaag. Tegelijkertijd realiseer ik me dat het een abstracte term is die vraagt om verbeelding en concretisering. De inzichten uit de kennisbijeenkomst helpen daarbij.  

Gemeente, regio of provincie hebben vaak een ambitieuze ruimtelijke toekomstvisie. Daarnaast wordt gewerkt aan een enorme hoeveelheid ruimtelijke projecten en zijn er onvoorziene gebeurtenissen waarmee de stad of regio een kant op beweegt die niet altijd invulling geeft aan de visie. Die lange termijn visie en de concrete uitvoering ‘praten’ niet altijd helemaal lekker met elkaar. Hoe zorg je er nu voor dat de energie en inspanning wordt gericht om maximaal de goede kant - die van de toekomstvisie – op te bewegen in de uitvoering? En andersom: hoe zorgen we dat het toekomstperspectief realistisch is in de wereld waar we werkelijk in leven en ons in voortbewegen? Ik heb drie aanbevelingen om het tactisch gat te overbruggen.  

‘Als je weet waar je naartoe wilt, kun je onderweg je route veranderen’

Laten we het zien als een reis. Een reis naar de toekomst in dit geval. Een heldere toekomstvisie geeft richting. Vanuit duidelijkheid waar je naartoe wilt, kun je meebewegen met kansen die zich onderweg voordoen. Even iets meer naar het westen reizen dan je bestemming eigenlijk ligt, kan een goed idee zijn als je zo meer vaart kunt maken en onderweg veel moois tegenkomt. Of bij slecht weer een poosje vertragen maar wel op koers blijven, kan ook een goede keuze zijn. Maar wanneer de optelsom van de dagelijkse ritten teveel afwijkt van de bestemming, dan moet er worden bijgestuurd. Om de vaart en de energie erin te houden is het van belang om een toekomstvisie te maken die echt richting geeft, en tegelijk voldoende ruimte biedt om onderweg mee te bewegen met nieuwe inzichten en kansen.

‘Strategen en planologen, luister naar de uitvoering!’

Om mee te kunnen bewegen met wat op je pad komt, moet je wel zien hoe dat pad eruit ziet. Kortom: niet alleen in de verte turen door je verrekijker. De mensen die dagelijks in projecten werken en ploeteren aan (markt)initiatieven, voelen waar ze stilvallen en weten welke hobbels er op dat pad zijn. Als zij aangeven dat er een betere route is, zelfs wanneer dat betekent dat je moet omrijden, is het belangrijk dat de mensen die op de eindbestemming sturen hier goed naar luisteren en vervolgens samen bespreken wat in deze situatie verstandig is. Zo organiseer je verbinding tussen visie, strategie en uitvoering en voorkom je dat je in het tactische gat valt.

‘Kijk over de grenzen om de ruimte te vergroten’

Door over grenzen heen te kijken en af en toe echt uit te zoomen, zie je veel meer en andere mogelijkheden. Neem bijvoorbeeld de opgave waar ik aan werk om het landelijk en stedelijk gebied beter met elkaar te verbinden. Als ik mij helemaal focus op de directe opgaven (landbouw, natuur, water en recreatie) blijf ik afhankelijk van de programma’s in het landelijk gebied. Maar door uit te zoomen, is een koppeling met het stedelijk gebied snel gelegd. En vanuit het ‘meebewegen met kansen’ kan het slim zijn om juist in te zetten op de koppeling met de woningbouwopgave in plaats van de stikstofopgave. Of om biobased bouwen en schoon drinkwater als gezamenlijke opgaven van stedelijk en landelijk gebied te benaderen. Het is dus cruciaal om grens-ontkennend te werken. Gemeentegrenzen zijn geen realistische grenzen waarbinnen alle opgaven kunnen worden opgelost en sectorale grenzen staan oplossingen voor onvermoede kansen of nieuwe symbiose in de weg.

Kortom: Creëer verbinding tussen visie en uitvoering. Ga voor een toekomstvisie die voldoende koers bepaalt, maar ook ruimte laat om de weg er naar toe te verleggen. En zoom uit om tot waardevolle oplossingen te komen. Met deze ingrediënten wordt het een voortvarende reis naar een mooie bestemming. Verbaas je over het prachtige landschap onderweg, luister naar de achterbank en stop niet bij de grens!